Jacob van Lennep Erfenis

Jacob van Lennep Erfenis

1. Verenigingen en lezingen

Vereniging Jacob van Lennep

De toneel- en gezelligheidsvereniging Jacob van Lennep bestaat al ruim 140 jaar. Het was ooit een rederijkersvereniging, opgericht op de Koninklijke Militaire Academie te Breda. Al gauw werd duidelijk dat toneelspelen de hoofdactiviteit was.

Jacob van Lennep-lezing

Jaarlijks wordt op de eerste donderdag van oktober de Jacob van Lennep-lezing gehouden, een lezing over de Nederlandse literatuur en cultuur van de negentiende eeuw. De eerste lezing in 2010 werd gegeven door Marita Mathijsen. De lezing is in het leven geroepen ter gelegenheid van haar afscheid als hoogleraar Moderne Nederlandse letterkunde aan de Universiteit van Amsterdam. In 2011 was de spreker hoogleraar Joep Leerssen. Het onderwerp van zijn lezing was 'Jacob van Lennep en het romantisch humanisme'. Bekijk online de video van deze lezing.

2. Monumenten en gedenkplaatsen

Gevelsteen Keizersgracht 560, Amsterdam

Van 1836 tot aan zijn laatste levensjaar woonde Jacob van Lennep (als hij niet op reis was) aan Keizerstraat 560 in Amsterdam, tussen de Leidse- en de Spiegelstraat. In deze woning is in de gevel een gedachtenissteen met zijn naam en wapen ingemetseld. Bekijk de gevelsteen online.

Grafmonument Algemene begraafplaats, Oosterbeek

Jacob van Lennep overleed op 25 augustus 1868 onverwacht tijdens een wandeltocht in Oosterbeek. Hij werd begraven op de Algemene begraafplaats van deze plaats. Het grafmonument met hekwerk is in de jaren 1858-1860 gemaakt door beeldhouwer Johan Theodor Stracké. Onderdeel van het monument is een buste van Jacob van Lennep, waaronder een met een witmarmeren stervende zwaan. Het graf met hekwerk is in 2007 gerestaureerd.

Muurschildering hoek Jacob van Lennepstraat/ Nassaukade, Amsterdam

Op de hoek van de Jacob van Lennepstraat en de Nassaukade in Amsterdam is de grootste muurschildering van onze hoofdstad te vinden. Het is een schildering van het gedicht 'Aan een Roosje' geschreven door Jacob van Lennep. De schildering, gemaakt door Rombout Oomen en onthuld in 2004, was een initiatief van bewoners en ondernemers in en rond de Jacob van Lennepstraat.

Er is veel media-aandacht geweest voor de schildering, omdat de onthulling veel ophef heeft veroorzaakt. Een aantal bewoners vond de schildering van de naakte vrouw aanstootgevend. Het ging zelfs zo ver, dat het stadsdeel Oud-West heeft aangeboden om de kosten te vergoeden voor matglas en grote planten voor bewoners die liever niet uitkijken op de muurschildering, en dat de schildering door verfbommen werd beschadigd. Lees hier het artikel dat Annet Maseland schreef over de commotie rondom het kunstwerk in Vrij Nederland (18 december 2004).

3. Archieven, bibliotheken en musea

Amsterdam Museum

Amsterdam Museum beheert een aantal objecten die te maken hebben met Jacob van Lennep, zoals een medaillon met zijn beeltenis en een penning van de auteur in de functie van voorzitter der loge 'Willem Fredrik'. Bekijk de collectie online.

Letterkundig Museum, Den Haag

Het Letterkundig Museum bewaart van Jacob van Lennep een klein aantal brieven. Gericht aan onder anderen Samuel van den Bergh, Isaac da Costa en H.J. Schimmel. In de collectie Van Lennep bevinden zich ook enkele handschriften van gedichten van zijn hand. Opmerkelijk is de map met schetsen van Van Lennep: diverse figuren, poppetjes en humoristische voorstellingen.

Zie voor een overzicht van alle documenten van Jacob van Lennep in het Letterkundig Museum de Catalogus van het museum.

Van Lennep-archief, Amsterdam

Het archief van de familie Van Lennep en aanverwante families is zichtbaar op de site van het Stadsarchief Amsterdam. Over de geschiedenis van de familie is het volgende te lezen:

'De oudste leden van het geslacht Van Lennep zijn aan te wijzen in het begin van de 16e eeuw, zij kwamen uit Arnhem en Emmerik. In de loop van de 17e eeuw trokken enkelen van hen naar Amsterdam, de eerste die daar een spoor in de vorm van een enkel archiefstuk achterlaat, is Aernout (1658 1728). De andere stukken die in het familiearchief bijeengebracht zijn, dateren van het midden der 18e eeuw af.

De Van Lennep die bij vele Nederlanders bekend was en nog is, is Jacob (1802-1868), de schrijver van talloze gedichten, historische romans en werken over de vaderlandse geschiedenis. Hij speelde niet alleen in letterkundige en historische kringen een vooraanstaande rol, maar ook in de politiek als lid van de Tweede Kamer en van allerlei maatschappelijke instellingen. Van en over hem zijn dan ook de meeste documenten aanwezig.

4. Media

De zomer van 1823

In de zomer van 1823 maakte Jacob van Lennep met zijn vriend Dirk van Hogendorp een wandeltocht door Nederland. Hij hield tijdens deze reis een dagboek bij, waarin hij de bezienswaardigheden, het landschap, de infrastructuur, de werkbezoeken aan instellingen en de zeden en gewoonten in die tijd beschrijft. ‘Het is een levendige en precieze beschrijving van een voor Nederland belangrijke periode,’ aldus Geert Mak. Hij is de gids in de televisieserie die over de reis van Van Lennep verscheen: de door de RVU uitgezonden reeks De zomer van 1823. In negen afbeeldingen loopt (en vaart, en rijdt) Mak samen met regisseur Theo Uittenbogaard de tocht van Van Lennep na.

Elke aflevering is verbonden aan een thema. Bekijk de negen uitzendingen via de website van Geert Mak. Per aflevering is een uitgebreide beschrijving toegevoegd.

5. Toeristische routes

Lopen met Van Lennep

Behalve de hierboven beschreven televisieserie werd in 2000 ook het reisdagboek van Jacob van Lennep opnieuw uitgebracht, met als titel Lopen met Van Lennep. De oorspronkelijke tekst is hertaald door Marita Mathijsen en werd van een inleiding voorzien door Geert Mak.

In de voetsporen van Jacob van Lennep

De historisch-geografische wandeling In de voetsporen van Jacob van Lennep leidt de lezer door het Gooi van Van Lennep. Jacob van Lennep was een verwoed wandelaar, met een grote historische belangstelling en met veel oog voor de geschiedenis van het landschap. In 1840 publiceerde hij zijn historische roman Ferdinand Huyck, spelend rond 1700. Van Lennep liet zijn hoofdpersoon ronddwalen in een land dat er anders uitzag dan in zijn eigen tijd.

Het Koninklijk Nederlands Aardrijkskundig Genootschap (KNAG) bracht in 2000 een boekje uit met een wandeling door het landschap van Ferdinand Huyck. Het werd geschreven door Lucas Bezembinder e.a. en start met een uitgebreide beschrijving van het Gooise landschap en een inleiding op de roman van Van Lennep. Vervolgens wordt bij verschillende excursiepunten beschreven hoe Jacob van Lennep en de romanfiguur Ferdinand Huyck het landschap gezien moeten hebben. De historisch kaart uit 1855 maakt de vergelijking compleet.

De route loopt over een lengte van 15 kilometer van NS-station Hilversum Noord naar NS-station Baarn. De route is in te korten tot 8 of 11 kilometer en kan ook van Baarn naar Hilversum worden gelopen. Het boekje omvat 32 pagina`s, waaronder een historische en een recente topografische kaart (schaal 1:25.000) en veel illustraties. Daarnaast bevat de gids een losse routebeschrijving. Het is niet meer in de handel, maar nog wel in sommige bibliotheken te vinden.

Ontleend aan het onderdeel 'Literaire excursies' op Literatuurplein.

Fietsroute Oosterbeek

In 2004 behaalde Oosterbeek, de plaats waar Jacob van Lennep is overleden, de titel van 'Groenste dorp van Nederland'. De prijs is uitgereikt door de Stichting Entente Florale, die ter gelegenheid hiervan de fietsroute 'Oosterbeek groenste dorp van Nederland 2004' heeft uitgegeven. De route van 15 kilometer is te downloaden als pdf:

'De schrijver Jacob van Lennep bracht in de jaren 60 van de 19e eeuw in Oosterbeek, in pension Schoonoord, de laatste jaren van zijn leven door. Hij ligt begraven op de oude begraafplaats aan de Fangmanweg waar deze route langskomt. Een vriend van Van Lennep, het Amsterdamse schoolhoofd Jan ter Gouw, bezingt in een brief aan Van Lennep de schoonheid van Oosterbeek.'

6. Websites