In 2013 is het 150 jaar geleden dat Louis Couperus werd geboren. Het Louis Couperus Genootschap (zie hierna) wil dit jubileumjaar op grootse wijze te vieren. Meer dan twintig organisaties werken hierin samen. ‘Met verschillende activiteiten en speciale uitgaven maken wij ons op voor een passend eerbetoon aan een van de beste schrijvers die Nederland heeft voortgebracht,’ aldus de organisatie.

Op het programma staan onder meer een symposium over de taal van Couperus, een tentoonstelling in het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden over Couperus en de klassieke oudheid, de uitreiking van de Louis Couperus Scriptieprijs en de doop van een speciaal gekweekte roos (de Rosa Couperus). Verder zijn er speciale theatervoorstellingen, exposities, muziek, lezingen, boeken en films. Download de agenda hier.

De officiële herdenking van de 150e verjaardag van Couperus vindt plaats op de Mauritskade in Den Haag, op 9 juni 2012 om 15 uur.

Louis Couperus Genootschap

In 1993 is het Louis Couperus Genootschap opgericht, ‘om liefhebbers van het werk van Louis Couperus bijeen te brengen en wetenschappelijk onderzoek naar het leven en het oeuvre van de auteur te stimuleren’. Inmiddels is het Genootschap een van de grootste en meest actieve literaire genootschappen in Nederland.

Ieder jaar organiseert het Genootschap lezingen, voorstellingen en overige activiteiten waarbij het leven en het werk van Couperus centraal staan. Zo coördineert het genootschap verschillende leeskringen in het hele land en biedt het literaire wandelingen aan (zie Toeristische routes).

Op de website van het genootschap zijn onder meer (links naar) artikelen en recensies over Couperus te vinden. Daarnaast kunt u publicaties vinden in de ‘Database secundaire literatuur Louis Couperus’, een database met meer dan 3800 titels van secundaire literatuur over het werk en leven van Louis Couperus, uit kranten, tijdschriften en vakbladen.

Arabesken

Het Louis Couperus Genootschap brengt daarnaast het tijdschrift Arabesken uit (alle nummers zijn terug te vinden op de website van het genootschap). Het blad verschijnt halfjaarlijks en is hét forum voor het Couperusonderzoek. Naast bijdragen van letterkundigen en specialisten is er ruimte voor nieuws over (de activiteiten van) het Genootschap en het Louis Couperus Museum, nieuwe uitgaven van en over Couperus, recensies, et cetera.

In 2013 zal er ter ere van de 150e geboortedag van Couperus een speciaal feestnummer van Arabesken verschijnen, met als onderwerp: brieven van literaire auteurs en andere kunstenaars aan Louis Couperus.

Couperus Cahier

Essays en wetenschappelijke publicaties worden sinds 1995 in het Couperus Cahier gepubliceerd, dat ongeveer eens per jaar verschijnt. Inmiddels zijn er twaalf Cahiers verschenen, die voor €12,50 per aflevering te koop zijn bij het Louis Couperus Genootschap. Ook kunt u een Cahier-abonnement nemen. Het overzicht van alle cahiers is te vinden op de website van het genootschap.

Couperus-collectie

Op de website www.couperus-collectie.nl wordt een zo compleet mogelijk overzicht gegeven van de tot 1972 verschenen werken van Couperus in binnen- en buitenland.

Stichting Couperushuis Surinamestraat

Toen het voormalige woonhuis van Couperus aan de Surinamestraat in Den Haag in 2007 te koop werd aangeboden, richtte prof. dr. Arnold Heertje een Actiecomité met bekende Nederlanders op, om het huis voor het publieke domein te behouden. Uit dit comité kwam de Stichting Couperushuis Surinamestraat voort. Deze Stichting had als doel: ‘het behoud van zo mogelijk het gehele pand Surinamestraat 20 als erfgoed van de schrijver Louis Couperus; de vestiging van het Louis Couperus Museum in het pand; voorts zo mogelijk het dienen van culturele doelen in Den Haag (Indische en/of internationale gemeenschap, fin-de-siècle)’.

Inmiddels zijn de plannen rond het Couperushuis vanwege het 'zwakke economische klimaat' gestaakt en zal de stichting worden opgeheven.

Inscriptie en gedenksteen Mauritskade 43, Den Haag

Louis Couperus werd op 10 juni 1863 geboren aan de Mauritskade in Den Haag, toen nog nummer 11. Een inscriptie en gedenksteen op zijn geboortehuis herinneren aan de schrijver. Een kort verslag van de onthulling is verschenen in Den Gulden Winckel, jaargang 29 (1930), online beschikbaar op de website van DBNL.

Gedenksteen Nassauplein 4, Den Haag

Op het woonhuis aan Nassauplein 4, tot 1883 Nassaukade genoemd, prijkt sinds 1990 een gedenkbord. Hier woonde Couperus van 1878 tot 1884.

Beeld Surinamestraat 20, Den Haag

In 1884 liet de vader van Couperus een huis bouwen in de Surinamestraat, waar het hele gezin ging wonen. Bij dit voormalige woonhuis van Couperus is een beeld van de schrijver te vinden.

Op deze plaats schreef Couperus zijn debuutroman Eline Vere, in de achterkamer op de eerste verdieping. In 2007 werd het huis te koop aangeboden en ontstond de eerdergenoemde Stichting Couperushuis Surinamestraat. Lees meer informatie over het pand op de website van deze stichting.

Beeld Lange Voorhout, Den Haag

Den Haag is dé stad van Louis Couperus. Het bronzen standbeeld dat sinds 1998 op het Lange Voorhout staat, heeft dan ook het volgende opschrift: ‘Zoo ik ièts ben, ben ik een Hagenaar.’ Het beeld is gemaakt door beeldhouwer Kees Verkade in 1998.

Beeld Eline Vere Groot Hertoginnelaan, Den Haag

Op de Groot Hertoginnelaan staat een beeld van Couperus’ bekendste romanfiguur: Eline Vere. Het bronzen beeld is gemaakt door Theo van der Nahmer en heeft geen signering of begeleidende tekst. Het Letterkundig Museum bezit een kleinere replica van het beeld.

Beeld Psyche, Leiden, Voorburg en Zwanenburg

Sinds 1956 staat op de Zeemanlaan in Leiden een bronzen beeld van Psyche, personage van Couperus uit diens gelijknamige verhaal. Het kleine beeld is gemaakt door kunstenaar Theo van der Nahmer. Er bestaan drie identieke afgietsels van deze Psyche. Sinds 1964 staat een beeld op de kruising van de Aart van der Leeuwkade / Louis Couperusstraat in Voorburg, ook Zwanenburg heeft een exemplaar. Lees meer informatie.

Muurgedicht Botermarkt 8, Leiden

In voormalig antiquariaat AioloZ op Botermarkt 8 in Leiden prijkt een muurgedicht van Louis Couperus.

Letterkundig Museum, Den Haag

De in het Letterkundig Museum aanwezige collectie Couperiana bevat een groot aantal unieke brieven en handschriften. De langdurige correspondentie tussen de schrijver en zijn uitgever, L.J. Veen, dient met name genoemd. Bijzonder zijn ook de klad- en kopijhandschriften van Couperus’ grote romans De berg van licht, De boeken der kleine zielen, De stille kracht en Van oude menschen, de dingen die voorbijgaan, om er maar een paar te noemen. De correcties die Couperus in deze manuscripten aanbracht, geven inzicht in de gedachtegang van de schrijver tijdens het creatieve proces. Het Letterkundig Museum beheert bovendien sinds 2006 de brieven, handschriften en andere documenten uit de collectie van de Couperus-verzamelaar J.A. Eekhof. De Koninklijke Bibliotheek beheert de boeken (zie hieronder).

In de categorie ‘curiosa’ verdient vooral het door Couperus in Nice gedragen roze carnavalskostuum vermelding, het is te bewonderen in de tentoonstelling Het Pantheon. Enkele meubels uit de nalatenschap van de schrijver zijn permanent in bruikleen gegeven aan het Louis Couperus Museum en worden daar tentoongesteld.

Zie voor een overzicht van alle documenten van Louis Couperus in het Letterkundig Museum de catalogus van het museum.

Couperuscollectie Koninklijke Bibliotheek, Den Haag

In 2006 kochten het Letterkundig Museum en de Koninklijke Bibliotheek (KB) de Couperuscollectie van ds. J.A. Eekhof: zo’n 1400 banden. Op de website van de KB is hierover het volgende te lezen:

‘Toen het Letterkundig Museum en de Koninklijke Bibliotheek werden benaderd met de vraag of zij geïnteresseerd waren in het aankopen van deze collectie, was de Couperusverzameling van de Leidse studentenpredikant J.A. Eekhof (1928-2007) al vele jaren even bekend als geheimzinnig. Na enig overleg en een bezichtiging bevestigden beide instellingen van harte hun grote belangstelling om deze schitterende Couperus-verzameling te verwerven. Het Letterkundig Museum zou zich daarbij ontfermen over brieven, foto’s, knipsels, boeken met opdrachten en andere documenten, de collectie boeken van Couperus zou bij de Koninklijke Bibliotheek onderdak vinden. Omdat de instellingen in hetzelfde gebouw zijn gehuisvest, bleef de collectie bijeen.’

Eekhof bouwde in een periode van meer dan vijftig jaar een grote collectie topstukken op: boeken, foto’s, handschriften, talrijke vertalingen, boeken over Couperus, bibliofiele uitgaven, folders, affiches, etc.

Louis Couperus Museum, Den Haag

Op Javastraat 17, in de Archipelbuurt, bevindt zich het Louis Couperus Museum, in de Archipelbuurt. In deze stadswijk spelen veel boeken van Couperus zich af. Op de website is het volgende te lezen:

‘Couperus kende de buurt als geen ander. Als schooljongen woonde hij aan Nassauplein 4, en zijn eerste roman schreef hij in het in opdracht van zijn vader gebouwde huis Surinamestraat 20. Het museum bevindt zich schuin tegenover de Surinamestraat, waar sinds 1963 Couperus’ bronzen borstbeeld staat. Het huis Javastraat 17 heeft weliswaar geen persoonlijke banden met de auteur, maar het was de studio van de Haagse voordrachtkunstenaar Albert Vogel, die met zijn voordrachten, grammofoonplaten en publicaties vanaf de Tweede Wereldoorlog tot aan zijn dood in 1982 onvermoeibaar gestreden heeft voor grotere erkenning van het werk van de schrijver.’

In de vaste expositie in het museum vindt u voorwerpen uit Couperus’ persoonlijke omgeving, zoals zijn schrijfbureau en het portret van zijn vader (deze voorwerpen zijn eigendom van het Letterkundig Museum), en een levensechte kunststoffen beeltenis van Louis Couperus (eigen collectie museum). Het museum organiseert daarnaast per jaar twee exposities rond wisselende thema’s uit Couperus’ oeuvre.

Tentoonstelling ‘De laatste dagen van Eline Vere’, Den Haag

Van 16 oktober tot 13 november 2011 was in galerie HAAGS (Den Haag) een tentoonstelling te zien met een serie schilderijen en tekeningen van beeldend kunstenaar en dichter Marko Klomp, geïnspireerd door het personage Eline Vere. De titel luidde ‘De laatste dagen van Eline Vere’.

Haags Historisch Museum, Den Haag

In het Louis Couperus Jubileumjaar in 2013 is van 13 maart tot 19 augustus de expositie 'Zo ik iets ben, ben ik een Hagenaar' te zien in het Haags Historisch Museum, over Couperus' leven aan de hand van zijn vele brieven.

Rijksmuseum van Oudheden, Leiden

Ook het Rijksmuseum van Oudheden wijdt in het Louis Couperus Jubileumjaar een tentoonstelling aan de auteur, in relatie met de klassieke oudheid. Couperus schreef verschillende romans over de klassieke oudheid. In het museum worden zijn mooiste uitgaven getoond, samen met eeuwenoude voorwerpen uit de museumcollectie.

Sieboldhuis, Leiden

Het Leidse Sieboldhuis komt met de expositie 'Nippon Couperus en Japan' (13 juni tot september 2013). Deze tentoonstelling volgt de Japanse reis die Couperus in 1922 maakte als journalist voor De Haagsche Post. In het programma van het Louis Couperus Jubileumjaar is te lezen:

'Couperus’ reisverslagen, gebundeld in Nippon, en zijn bewerkingen van Japanse legenden in Het snoer der ontferming vormen het uitgangspunt van de tentoonstelling. Foto’s uit het bezit van Louis Couperus laten de bezoeker met de ogen van een rijke toerist het Japan rond 1920 zien. Door Japanse prenten, gebruiks- en siervoorwerpen te verbinden met Couperus’ teksten krijgen de bezoekers een beeld van zijn nauwgezette bronnenonderzoek.'

Televisieseries

Meerdere werken van Couperus zijn verfilmd en uitgezonden als televisieserie.

De kleine zielen

Van Boeken der kleine zielen zijn tien afleveringen van ieder zeventig minuten gemaakt, in 1969 uitgezonden door de NCRV. De hoofdrol werd gespeeld door Ellen Vogel, schrijfster Yvonne Keuls bewerkte het werk van Couperus tot televisieserie. Het was in die tijd de duurste televisiebewerking ooit. Lees meer over de serie en over het verhaal op de pagina op de NCRV-website. Hier vindt u ook foto's en kunt u fragmenten bekijken.

Van oude mensen, de dingen die voorbijgaan

In 1975/1976 werd door de AVRO de televisieserie Van oude mensen, de dingen die voorbijgaan uitgezonden. In 2006 bracht regisseur Van der Kamp een opnieuw gemonteerde, ingekorte versie van de serie op dvd uit. Lees meer op de Beeld en Geluid Wiki.

De Stille Kracht

In 1974 werd de televisieserie De Stille Kracht uitgezonden, met in de hoofdrollen Pleuni Touw, Bob de Lange, Hans Dagelet en Willem Nijholt.

Verfilmingen

Van Eline Vere is ook een bioscoopfilm gemaakt, en er zijn nog altijd plannen om De Stille Kracht in de bioscoop te brengen.

Eline Vere

Eline Vere is in 1991 door Harry Kümel verfilmd, maar was in Nederland geen groot succes. Lees meer over de film op Wikipedia. De film werd in 1993 in drie delen uitgezonden door de AVRO als televisieserie. Iedere aflevering duurde ongeveer een uur, en er werd materiaal gebruikt dat niet in de bioscoopfilm te zien was.

De Stille Kracht

In 2010 werd aangekondigd dat Paul Verhoeven De stille kracht zou gaan verfilmen. Naast Verhoeven werkt ook regisseur Orlow Seunke aan een verfilming. Hij kondigde het project al in juli 2005 aan, maar sindsdien werd er niets meer van vernomen.

Toneel en theater

Nog altijd worden er regelmatig (nieuwe) bewerkingen van werk van Couperus op de planken gebracht.

Nationaal Toneel

In 2008 speelde het Nationaal Toneel de voorstelling Eline Vere, met in de hoofdrol Maria Kraakman en als regisseur Léon van der Sanden. Bekijk online de recensies in de pers en de publieksbeoordelingen. Eerder werden Kleine Zielen en Oude Mensen opgevoerd door het toneelgezelschap.

Noodlot en Extaze

Eind september 2011ging in literair theater Branoul de voorstelling Noodlot in reprise. Het toneelstuk naar Couperus’ gelijknamige roman uit 1890 werd gespeeld door Sijtze van der Meer, Lidewij Benus en Casper Gimbrere. De regie was in handen van Manon Barthels.

Eerder werd in Branoul ook Extaze opgevoerd (2010), eveneens onder regie van Manon Barthels en met de auteurs Sijtze van der Meer en Lidewij Benus.

De kleine zielen

Vanaf september 2012 wordt het nieuwe toneelstuk van De kleine zielen opgevoerd, door theaterbureau Hummelinck Stuurman.

Een wandeling door Den Haag met Louis Couperus

In de zomer en het najaar van 2013 wordt in diverse theaters, musea en literaire salons de theatervoorstelling Een wandeling door Den Haag met Louis Couperus opgevoerd, waarin de plekken in Den Haag die een grote rol speelden in het leven van Couperus aan bod komen. Ook worden fragmenten uit zijn werk voorgelezen en is er tijd voor op muziek gezette gedichten, pianomuziek geïnspireerd op beroemde romanpersonages en liedjes. De voorstelling is samengesteld door Anita Gundlach.

Couperus in Utrecht

Van 14 tot 17 november 2013 brengt literair theater Salon Saffier in Utrecht de voorstelling Couperus in Utrecht van Boris van den Wijngaard, die eerder met veel succes een voorstelling met de Franse en Florentijnse verhalen van Couperus op het podium bracht.

Cd 'Van en over Couperus'

Deze cd bevat hoogtepunten uit het voordrachtprogramma Van en over Couperus door de ‘Haagse voordrachtkunstenaar’ Albert Vogel op 27 november 1970.

Boekenbon

In november 1996 verschenen boekenbonnen met beeltenissen van schrijvers, waaronder eentje van Louis Couperus. Op de bon stonden een portret van Couperus en het citaat ‘In deze vreemde, oneigenlijke, ridderlijke, naïef-toverachtige atmosfeer wenst de schrijver zich enige tijd van de werkelijkheid onzer eigen eeuw te verstrooien en noodt hij de lezer mee.’

Louis Couperus Scriptieprijs

In het Louis Couperus Jubileumjaar zal door de Haagse Hogeschool de gelijknamige Scriptieprijs worden uitgereikt, op 23 mei 2013. De prijs gaat naar de beste bachelor- of masterscriptie over Louis Couperus, zijn werk of een nauw verwant onderwerp, geschreven tussen 2010 en voorjaar 2013.

Couperuswandelingen Den Haag

Het Louis Couperus Genootschap organiseert het hele jaar door Couperuswandelingen in Den Haag. Deze rondleidingen starten bij het borstbeeld van Couperus aan de Surinamestraat en eindigen bij het Lange Voorhout. Een wandeling duurt ruim twee uur, en wordt alleen voor groepen gehouden. Inlichtingen en aanmelding: wandelingen@louiscouperus.nl. Ook het Couperus Museum verwijst naar deze wandelingen.

De tochten, onder leiding van deskundige gidsen, voeren langs alle plekken die een belangrijke rol speelden in het leven en werk van Couperus: het borstbeeld in de Surinamestraat, Couperus’ geboortehuis aan de Mauritskade, de woonhuizen waar de familie Couperus verbleef na terugkomst uit Nederlands-Indië en locaties waar het werk van Couperus zich afspeelt. Lees meer informatie op de website:

‘Met zijn geboortestad Den Haag onderhield Couperus een haat-liefdeverhouding. Hoewel hij ooit beweerde: 'Zo ik iéts ben, ben ik een Hagenaar,' voelde Couperus zich meer thuis in de mondaine omgeving van de Franse Rivièra of het klassieke Rome dan in de benauwende coterieën van het Den Haag tijdens de eeuwwisseling. Niettemin situeerde Couperus zijn populairste romans Eline Vere, Van oude menschen, de dingen, die voorbij gaan... en De boeken der kleine zielen in de hofstad.’

Eline's vlucht, Den Haag

Behalve Couperuswandelingen organiseert het Louis Couperus Genootschap ook de wandeling Eline’s vlucht, die anderhalf uur duurt. De nadruk tijdens deze Eline Vere-wandeling ligt op het tragische levensverhaal van Eline Vere, er wordt regelmatig geciteerd uit dit werk. Ook deze toch start bij het borstbeeld van Couperus aan de Surinamestraat, maar eindigt bij het beeld van Eline Vere aan de Groot Hertoginnelaan.

Op de website is het volgende te lezen:

‘Toen Eline Vere tussen 17 juni en 4 december 1888 als feuilleton in het dagblad Het Vaderland verscheen, was het meteen een groot succes. De Haagse bevolking leefde massaal mee met de tragische belevenissen van de neurotische, verveelde jonge vrouw uit de beter gesitueerde kringen van de hofstad. In de paardentram werd fluisterend over de dood van Eline gesproken. Meer dan honderd jaar na het verschijnen van Eline Vere in romanvorm blijkt ze de gemoederen nog steeds bezig te houden. (…)

Tijdens 'Eline's vlucht' herbeleeft u het overhaaste vertrek van Eline uit het huis van Elines zuster Betsy en haar zwager Henk van Raat na een hevige ruzie. Eline heeft dan net haar verloving met de rijke Otto van Erlevoort verbroken. Ze dwaalt door storm en regen over het Haagse Alexanderveld, op weg naar haar vriendin Jeanne Ferelijn, die woont in de Hugo de Grootstraat in het Mesdagkwartier.’

Zoo ik ièts ben, ben ik een Hagenaar

José Buschman publiceerde een literaire wandeling door het Den Haag van Couperus in boekvorm, Zoo ik ièts ben, ben ik een Hagenaar. Een literaire wandeling door het Den Haag van Louis Couperus. Uitgever Bas Lubberhuizen vat het als volgt samen: ‘De meest Couperiaanse plekken van Den Haag samengevat in een handig en duidelijk boekje.’

Literaire wandeling Gilde Den Haag

De literaire stadswandeling van Gilde Den Haag leidt langs de woningen en verenigingshuizen van bekende schrijvers uit Den Haag, zoals Emants, Couperus, Borderwijk en Nijhof.

• Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren: Louis Couperus
• Letterkundig Museum: Louis Couperus
• Literatuurgeschiedenis.nl: Louis Couperus
• Literatuurplein: Louis Couperus
• Wikipedia: Louis Couperus
• Scholieren.com: Louis Couperus