Paul van Ostaijen Erfenis
Paul van Ostaijen Erfenis
1. Genootschap Van Ostaijen
Over het Genootschap
Het genootschap Van Ostaijen heeft volgens haar website de ambitie om de literaire erfenis, de figuur en de invloed van de scheppende kracht van Paul van Ostaijen bij een breder publiek bekend te maken en te promoten:
'Onder die noemer valt de studie van de persoon Van Ostaijen en van zijn werk, het ontsluiten van het literaire, zakelijke en persoonlijk archief. Voor de bekendmaking van het literaire werk wordt gezocht naar een synthese tussen studie, het deelnemen aan en ontplooien van literaire activiteiten, het publiceren en het ontwikkelen van een rijk gestoffeerde website waarop zo veel mogelijk informatie omtrent Paul van Ostaijen wordt verzameld.’
Op de website van het genootschap is een kalender met activiteiten van het genootschap te vinden en is allerlei informatie over de auteur beschikbaar. Bovendien worden er wandelingen aangeboden (zie onder Toeristische routes). Onderdeel van het Genootschap Van Ostaijen is het Paul van Ostaijen Strijkkwartet, bestaande uit musici die zijn verbonden aan de Filharmonie en de Vlaamse Opera. Zie voor meer informatie de website, onder Boekingen.
Het Genootschap Van Ostaijen is gevestigd in het geboortehuis van de dichter, op Lange Leemstraat 53 in Antwerpen.
Jaarlijks organiseert het Genootschap Van Ostaijen een Paul van Ostaijendag.
2. Monumenten en gedenkplaatsen
Gevelsteen Lange Leemstraat 53, Antwerpen
Op 22 februari 2009 werd een gevelsteen onthuld op de gevel van het geboortehuis van Paul van Ostaijen, op Lange Leemstraat 53 in Antwerpen. Hij werd hier in 1896 geboren. Tegenwoordig zit het Genootschap Van Ostaijen in het herenhuis. Lees online een kort bericht over de onthulling van de plaquette.
Standbeeld Antwerpen
In 1996 werd er op een pleintje aan de Minderbroedersrui in de binnenstad van Antwerpen een standbeeld van Van Ostaijen onthuld, gemaakt door de Vlaamse beeldhouwer Wilfried Pas. Het bronzen beeld werd gemaakt naar aanleiding van het Van Ostaijenjaar.
Monument begraafplaats Schoonselhof
Op de Antwerpse begraafplaats Schoonselhof bevindt zich de laatste rustplaats van Van Ostaijen. Aanvankelijk werd de dichter begraven in zijn sterfplaats in de Ardennen, maar hij werd later herbegraven op Schoonselhof. In november 1972 werd hij voor de derde keer begraven, dit keer op het erepark van de begraafplaats. Bekijk de foto van zijn grafmonument op de speciale auteurspagina op de website over de begraafplaats.
Muurgedicht Boerhavelaan 44, Leiden
Sinds november 1995 prijkt op de gevel van de school op Boerhaavelaan 44 in Leiden het gedicht 'Mobile' van Paul van Ostaijen. Zie voor meer informatie en de tekst van het gedicht de website Muurgedichten.nl.
Beeldengroep 'Marc groet 's morgens de dingen', Delft
In de Hoornse Zoom in Delft staat sinds 2009 de beeldengroep Marc groet 's morgens de dingen, geïnspireerd op het gelijknamige gedicht van Van Ostijen. De beelden zijn gemaakt door kunstenaar Hans Kuyper. Volgens hem symboliseren de beelden de begroeting van een nieuwe dag, een nieuw begin. Zie voor meer foto's en informatie de website van de Hans Kuyper.
Beeldjes 'Marc groet 's morgens de dingen', Alphen aan den Rijn
Ook aan de Bolivialaan in Alphen aan den Rijn staan sinds 2001 twee bronzen beeldjes geïnspireerd op het gedicht 'Marc groet 's morgens de dingen'. De twee beelden van een dansend figuurtje, wederom gemaakt door kunstenaar Hans Kuyper, staan allebei aan een kant van het water. Zie voor foto's en meer informatie de website van de kunstenaar of die over de collectie buitenbeelden in Alphen aan den Rijn.
3. Archieven, bibliotheken en musea
Letterkundig Museum, Den Haag
De meeste brieven en handschriften van Paul van Ostaijen bevinden zich in de collectie van de Vlaamse zusterinstelling van het Letterkundig Museum, in Letterenhuis te Antwerpen. Het Letterkundig Museum bezit wel een klein aantal brieven van de schrijver aan Albert Kuyle en E. du Perron, en enkele handschriften waaronder een ‘zelfbiografie’.
Zie voor een overzicht van alle documenten van Paul van Ostaijen in het Letterkundig Museum de catalogus van het museum.
Letterenhuis, Antwerpen
Zoals hierboven aangegeven bevinden de meeste brieven en handschriften van Van Ostaijen zich in de collectie van het AMVC-Letterenhuis. De dichter is bovendien opgenomen in het Museumparcours. In de categorie 'Moet je zeker zien' noemt het Letterenhuis een onbekend grafisch werk van Van Ostaijen.
Het Letterenhuis beschikt sinds 1996 over de databank Agrippa, ontwikkeld in samenwerking met de universiteit Antwerpen. In Agrippa is op te zoeken over welke personen, verenigingen en onderwerpen het Letterenhuis documentatie- en archiefmateriaal bezit. Ook kan worden gezocht in de deelcatalogi affiches, brieven, foto’s, handschriften en iconografie.
Het zoeken op Paul van Ostaijen geeft het volgende resultaat:
Aquarellen
Brieven
Handschriften
Schilderijen
Foto's
Prenten
Tekeningen
4. Media
Verfilming/voorstelling 'De bankroet jazz'
Rond 1921 schreef Van Ostaijen het filmscenario De bankroet jazz. Pas in 1996 werd het voor het eerst uitgegeven. In 2008 bewerkten filmmakers Leo van Maaren en Frank Herrebout het scenario tot een korte speelfilm. Lees alles over de verfilming op de website www.bankroetjazz.nl. Hier zijn onder meer recensies, video's en de speellijst te vinden.
In samenwerking met het Eye Film Instituut zijn vele filmfragmenten uit de jaren twintig samengesmeed tot een collagefilm over Dada, jazz, revolutie en financiële crisis. De filmmuziek wordt live gespeeld door de Bankroet Band, onder leiding van Wouter van Bemmel.
Voorafgaand aan de voorstelling wordt het muzikale theaterstuk Nachtvogel opgevoerd. De Antwerpse actrice en zangeres Evi De Jean in de huid speelt hierin Emma Clément, de geliefde van Paul van Ostaijen waarmee hij van 1918 tot 1921 samenwoonde in Berlijn.
Muzikaal theater 'Music Hall'
In een 'visueel groots muzikaaltheaterspektakel' brachten de Gebroeders Flint in 1993 enkele personages en situaties uit het werk Music Hall van Paul van Ostaijen tot leven. Ook zetten zij enkele van zijn gedichten op muziek. In 1993 werd de voorstelling bekroond met de Nederlandse Mimeprijs, toegekend door de VSCD.
Strip 'Bezette stad'
Naar aanleiding van de dichtbundel Bezette Stad verscheen in 1993 de gelijknamige strip Bezette Stad van tekenaar Christian Verhaeghe en scenarioschrijver Ronny Matton, met in de hoofdrol Van Ostaijen. De strip verscheen als eerbetoon aan de auteur.
Overig
- Bezette stad werd in 1963 verfilmd door J. Jacobs.
- In 1969 ging een programma van fragmenten uit het oeuvre van Van Ostaijen in première, gespeeld door Arena | De Nieuwe Komedie.
- De gedichten 'Polonaise' en 'Alpejagerslied' van Paul van Ostaijen werden in 1994 uitgebracht op de cd Dichterbij, gezongen door Marjolijn Touw. De cd kwam uit naar aanleiding van acht radioportretten van dichters voor het programma 'De schatkamer' van RVU.
- Gerard Kockelmans schreef diverse liederen op teksten van Paul van Ostaijen.
Bron: Wikipedia.
5. Toeristische routes
Wandelgids Antwerpen Boekenstad door T. Naegels
In 2004 verscheen bij Uitgeverij Terra – Lannoo Wandelgids Antwerpen Boekenstad. Schrijvers in en over Antwerpen van T. Naegels, over acht eeuwen literatuurgeschiedenis in de Vlaamse stad: Hadewijch, Anna Bijns, Paul Van Ostaijen, Willy Vandersteen en Hugo Claus zijn maar enkele namen die we daarbij tegenkomen.
Op de website wandeltraining.nl wordt het werk besproken:
‘Deze gids met vijf literaire wandelingen laat u aan de lijve proeven van Antwerpen boekenstad. U bevrijdt de stad van de Hollanders met Hendrik Conscience, u betoogt tegen de Franstaligen met Paul Van Ostaijen (en wordt opgepakt) en u wordt ondergedompeld in de happenings van de jaren zestig, toen artiesten katten aten...’
Gedichtenroute Valkenburg aan de Geul
In juni 2008 werd in Valkenburg aan de Geul een Gedichtenroute in gebruik genomen, uitgestippeld door de Stichting 'Beeldende Kunst Buiten in Valkenburg'. Op elf locaties in Valkenburg zijn gedichten van bekende Nederlandse en Vlaamse dichters aangebracht op een zuiltje of paneel. Een van die dichters is Paul van Ostaijen, met het gedicht 'Melopee'.
De route is ruim 10 kilometer, enkele reis. U kunt de route krijgen bij het VVV-kantoor van Valkenburg, of downloaden op internet. In 2010 werd bekend dat de Gedichtenroute langs de Geul werd uitgebreid: ook de gemeenets Gulpen-Wittem en Meerssen hebben nu een gedichtenroute.
Cultuurhistorische en literaire wandeling Schoonselhof
De tweede wandeling die het Genootschap Van Ostaijen noemt op de website is een cultuurhistorische, literaire wandeling over begraafplaats Schoonselhof bij Antwerpen onder leiding van gids Jean Emile Driessens. Tijdens de wandeling wordt het graf van de dichter bezocht.
Op de website is te lezen wat er onder meer aan de orde komt tijdens de wandeling: een voordracht over de perikelen omtrent het grafmonument en kunstwerk, enkele gedichten en het verhaal van de bewogen begrafenis. Ook wordt een bezoek gebracht aan de laatste rustplaats van vrienden en tijdgenoten van Paul van Ostaijen.
Een literaire wandeling door Antwerpen-Noord
In oktober 2011 verscheen bij Uitgeverij Houtekiet Een literaire wandeling door Antwerpen Noord, van Johan Vanhecke. Hier publiceerde Paul van Ostaijen zijn debuut Music-Hall. Verder schreef Hendrik Conscience er De Leeuw van Vlaanderen, en werden onder meer Marnix Gijsen en Willy Vandersteen geboren in Antwerpen-Noord.
Literaire wandeling in de voetsporen van Paul van Ostaijen
Het Genootschap Van Ostaijen organiseert twee Paul van Ostijen-wandelingen. De eerste is In de voetsporen van Paul van Ostaijen, waarin de leefwereld van Van Ostaijen in het Antwerpen van zijn tijd wordt opgeroepen. Tijdens de wandeling worden gedichten van de auteur voorgelezen en hoort u verhalen over gebeurtenissen en historische feiten. De wandeling voert onder meer langs het geboortehuis van de dichter en het Onze Lieve Vrouwecollege, dat hij van 1909 tot 1911 bezocht (tot hij van school werd gestuurd).
Zie meer informatie op de website van het genootschap.