Zes jaar geleden presenteerden het CBS en de KNAW samen het boek Nederland een eeuw geleden geteld, dat een terugblik bood op de samenleving rond 1900. Dit boek was gebaseerd op analyses van de eerste volledig gedigitaliseerde volkstelling, die van 1899. Met de publicatie van het voorliggende tweede gezamenlijke boek wordt de digitalisering van alle gepubliceerde volkstellingen afgerond. De gedigitaliseerde tellingen bieden onderzoekers tal van mogelijkheden tot analyse van de Nederlandse samenleving over twee eeuwen, waarbij ook de Virtuele Volkstelling 2001 - zoals uit deze publicatie blijkt - wordt betrokken. De publicaties van de traditionele volkstellingen 1795-1971, die tot de meest geraadpleegde statistieken van het CBS behoren, kunnen in het vervolg in de kast blijven staan. De inhoud van alle boeken is nu als databestanden op het internet beschikbaar. Ter controle van de tabellen zijn ook digitale afbeeldingen van alle gepubliceerde pagina's op het web te raadplegen. Ruim tien jaar hebben CBS en KNAW-instituten samengewerkt om de historische volkstellingen voor wetenschappelijk onderzoek beschikbaar te maken. Maar niet alleen wetenschappers maken dankbaar gebruik van de gedigitaliseerde tellingen. De website www.volkstellingen.nl, waarop de gegevens te vinden zijn, trok sinds de lancering in november 2004 al meer dan 100.000 bezoekers. Deze komen niet alleen uit Nederland, maar ook uit andere landen (Amerika, Europa, en uit diverse Afrikaanse en Aziatische landen). Drie KNAW-instituten werkten achtereenvolgens samen met het CBS aan projecten om de volkstellingen te digitaliseren en toegankelijk te maken: eerst het Nederlands Historisch Data Archief (NHDA), dat in 1997 opging in het Nederlands Instituut voor Wetenschappelijke Informatiediensten (NIWI) dat op zijn beurt het stokje overdroeg aan het in 2005 opgerichte Data Archiving and Networked Services (DANS). Maar er waren ook onderzoekers van diverse universiteiten bij de projecten betrokken. In de inleiding wordt een overzicht gegeven van allen die meewerkten. Zo'n groot digitaliseringsproject kon niet zonder externe subsidie tot stand worden gebracht. De laatste en grootste inspanningen werden gefinancierd uit het programma voor grote investeringen van de Nederlandse organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO), in het kader van het project Life Courses in Context. In dat project werden ook individuele levenslopen gereconstrueerd uit historische bevolkingsregisters, waarvoor de volkstellingen de context bieden. De digitalisering van de levenslopen wordt uitgevoerd door de Historische Steekproef Nederland bij het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis, eveneens een KNAW-instituut. Dit boek laat zien dat de digitalisering van de volkstellingen uitnodigt tot hernieuwd gebruik van deze belangrijke informatiebron over de ontwikkeling van ons land in de afgelopen twee eeuwen. CBS en KNAW organiseerden reeds enkele wetenschappelijke symposia, waarop de digitale volkstellingen centraal stonden. De laatste twee vonden plaats op 12 november 2004 op het CBS, ter gelegenheid van de opening van de volkstellingen-website, en op 29 september 2006 bij DANS in het NWO-gebouw, waar een deel van de bijdragen in dit boek in hun eerste vorm werd gepresenteerd. Is het werk nu klaar? Ja en nee. Alle ooit gepubliceerde volkstellingsboeken zijn nu digitaal beschikbaar als analyseerbare bestanden. Maar de redacteuren schrijven in de inleiding dat zich in de archieven van het CBS nog enkele honderdduizenden handgeschreven (en dus ongepubliceerde) tabellen bevinden van de volksstellingen vanaf 1930. Bovendien zijn de historische bedrijfstellingen 1930-1978 evenmin gedigitaliseerd. Dit materiaal is bijzonder waardevol voor onderzoek naar sociaal-economische ontwikkeling van ons land. Er valt de komende jaren dus nog veel werk te verzetten, waarbij het KNAW-instituut DANS en het CBS ongetwijfeld nauw zullen samenwerken. In ieder geval is dit boek een belangrijk en interessant resultaat van die samenwerking. KNAW en CBS werken overigens niet alleen samen bij de digitalisering van historisch materiaal. Het CBS is wellicht de belangrijkste dataleverancier voor het (contemporain) sociaal-wetenschappelijk onderzoek. DANS is voor het CBS een belangrijk kanaal voor het toegankelijk maken daarvan voor onderzoekers