Het is maar weinig bekend dat Sergei Rachmaninov (1873-1943) voor zijn vertrek naar de Verenigde Staten een zeer veelzijdige carrière in Rusland had opgebouwd, niet alleen als pianist, maar ook al als dirigent en componist. In die laatste hoedanigheid hield Rachmaninov zich ook intensief met opera bezig, maar van de acht projecten die hij begon, voltooide hij er slechts drie, welke nu in een uitvoering door het Göteborg Opera Koor en Symfonie Orkest, met als solisten onder anderen Anne Sofie von Otter, Sergei Leiferkus en Sergei Larin, onder leiding van dirigent Neeme Järvi in een 3-cd-box zijn uitgebracht. De eerste opera, "Aleko", werd in slechts drie weken in 1892 geschreven, als eindopdracht voor het compositie-examen. Het leverde Rachmaninov de Grote Gouden Medaille van Moskouse Conservatorium op, alsook de bewondering van de door hem geadoreerde Tchaikovsky. De handeling speelt in een zigeunerkamp en vanwege dit veristische trekje is het stuk lange tijd gezien als een soort pendant van de beroemde eenakters van Mascagni en Leoncavallo. (In Rusland was het jarenlang gebruikelijk "Cavalleria Rusticana" te combineren met "Aleko", in plaats van met "Pagliacci".) De andere twee werken ontstonden grotendeels in de jaren 1903-1905. "Francesca da Rimini op.25" is een gepassioneerd geheel, dat de welbekende liefdesgeschiedenis uit Dantes 'Divina Commedia' behandelt, die hier omsloten wordt door een proloog en epiloog, waarin de geest van Vergilius en Dante 'in eigen persoon' het verhaal introduceren en besluiten. Over iets anders dan (ongelukkige) liefde gaat "De gierige ridder op.24", waarin de hoofdpersoon aan zijn vrekkigheid ten onder gaat. Dit stuk zou wel eens bij een wat groter publiek bekend mogen zijn, alleen al vanwege de prachtige scène, waarin de vrek, als in een religieuze ceremonie, een kaarsje opsteekt voor elk van zijn goudkisten. De uitvoeringen zijn een goed pleidooi voor deze drie onbekende eenakters. (JvG)_