Sjostakovitsj' Zevende Symfonie, Leningrad, speelde zowel aan Russische als Amerikaanse zijde een belangrijke rol in de propaganda tegen nazi Duitsland. Vanwege het enorme succes van deze symfonie verwachtte men niet anders dat de daarop volgende Achtste Symfonie soortgelijke vaderlandslievende gevoelens zou opwekken. Anticiperend op deze gevoelens schreef Sjostakovitsj in een toelichting dat de Achtste een hoopvolle booschap bevat. Wie de toelichting echter goed leest, kon ook toen al vermoeden dat de componist niet de gehele waarheid sprak. De tekst was hoofdzakelijk opgebouwd uit nietszeggende frazen, kort en houterig geformuleerd. In werkelijkheid was de symfonie namelijk helemaal niet hoopvol, maar juist uiterst pessimistisch. Neem bijvoorbeeld het Allegro non troppo: we horen hier een op hol geslagen oorlogsmachine, die alles wat menselijk is vermorzelt. Volgens Sjostakovitsj' (overigens omstreden) memoires uit 1979 was de Achtste dan ook eerder een aanklacht tegen de terreur van Stalin dan een vooruitblik op de Russische overwinning. (HJ)