Voor een genre dat zo'n prestigieus aanzien zou krijgen als het strijkkwartet is er eigenlijk vrij weinig bekend over het ontstaan. Er zijn enkele losse vroege sonates voor de welbekende bezetting van twee violen, altviool en cello, maar die hadden nauwelijks invloed, omdat ze in manuscript zijn gebleven. In andere gevallen is het vaak onduidelijk of er überhaupt wel verschil bestond tussen strijkkwartetten en reguliere orkestwerken. Haydn bijvoorbeeld betitelde zijn kwartetten opus 1 als 'symfonieën'. Een strijkkwartet was dus aanvankelijk gewoon een werk voor strijkorkest dat in enkelvoudige bezetting werd uitgevoerd. Gaandeweg is men echter onderscheid gaan maken en werd er duidelijk verschillende muziek geschreven voor orkesten, waarbij de nadruk lag op het ontwikkelen van orkesteffecten, zoals de fameuze crescendi van de Mannheimer school, of, bij enkelvoudige bezetting, op het ontwikkelen van zelfstandigheid van de vier verschillende stemmen. Pas aan het eind van de achttiende eeuw werden deze orkest- en kamermuziekstijlen weer bij elkaar gebracht, en voor deze vermenging stonden vooral de late symfonieën van Mozart model. Juist omdat de nadruk zo sterk kwam te liggen op individuele behandeling van de stemmen zijn vroege kwartetten, waarin de eerste viool meestal domineert, lange tijd grotendeels genegeerd. Het hier bijeengebrachte viertal cd's geeft een heel aardig overzicht van vroege kwartetmuziek. Het Kubín Quartet voert drie kwartetten uit van Karl Ditters von Dittersdorf (1739-1799) en samen met cellist Jirí Hosek ook nog het "Strijkkwintet nr.3" van deze componist (chx1551), terwijl het Arioso-Quartett een pleidooi houdt voor drie kwartetten van de geheel vergeten componist Ignaz von Beecke (1733-1803). Het Zweedse Schein Strijkkwartet koos ervoor om een selectie te doen uit kwartetten die destijds zeer populair waren in het huiselijk musiceercircuit en voert kwartetten uit van Antonin Kammel, Luigi Boccherini, Carl Friedrich Abel en Ignaz Pleyel. Van deze stukken maakt het opus van Pleyel de meest overtuigende indruk. Dirigent Giancarlo de Lorenzo keert met zijn Ensemble Vox Aurae terug naar de oude praktijk, waarin het al dan niet meervoudig bezetten der partijen geheel ad-libitum is. Zodoende worden hier zes kwartetten van Florian Leopold Gassmann (1729-1774) uitgevoerd door een soort klein strijkorkest van acht personen. Muzikaal bezien ontlopen de hier genoemde werken elkaar nauwelijks: het is charmante muziek uit de vroegklassieke tijd, die een mooi beeld geeft van de vroege geschiedenis van het strijkkwartet. De uitvoeringen zijn merendeels goed te noemen. (JvG)_