Hoe zou de muziek van Shostakovich zich ontwikkeld hebben wanneer hij niet tegen wil en dank de hofcomponist van Stalin was geworden? Zijn muziek neigde al vanaf het begin tot het absurde en dubbelzinnige. Deze voorkeuren waren echter niet altijd naar de zin van de Sovjetautoriteiten, zoals in 1936 bleek toen de aanvankelijk succesvolle opera "Lady Macbeth van Mtsenk" door de Pravda veroordeeld werd wegens 'formalisme'. Vermoedelijk had Stalin zelf een rol gespeeld bij deze veroordeling, waardoor Shostakovich alle reden had voor zijn leven te vrezen. Zijn antwoord op deze hachelijke situatie werd de "Vijfde symfonie", die enerzijds rekening hield met wat de autoriteiten wenselijk achtten, maar anderzijds het Russische volk troostte voor de verschrikkingen van de Stalin-tereur. Shostakovich' muziek behield dus haar dubbelzinnigheid, al was het wel een afgedwongen dubbelzinnigheid. Gelukkig lijken niet alle symfonieën van Shostakovich op propaganda-affiches. Veel lichter van karakter is bijvoorbeeld de "Zesde symfonie" of de groteske en satirische "Negende". Toen Shostakovich op 19-jarige leeftijd bezig was met zijn briljante en veelbelovende "Eerste symfonie", overwoog hij al om dit werk "Symphonie-grotesque" te noemen. De "Symfonieën nr.1 & 6" worden uitgevoerd door het Filharmonisch Orkest van St. Petersburg onder leiding van Yuri Temirkanov. Wie de "Eerste symfonie" kent in andere uitvoeringen, zal zich herinneren dat de overgang van het langzame derde deel naar de finale bestaat uit een steeds sterker wordende roffel op de snaardrum. Temirkanov koos er voor deze overgang te laten vervallen, omdat Shostakovich hem ooit had gezegd, dat hij dit effect bij nader inzien niet zo geslaagd vond. (H.J.)_