De toneelstukken van Shakespeare waren geliefde werken in de negentiende eeuw; niet alleen bij het lezerspubliek, maar ook bij componisten. De scherpe psychologische portretten van de 'bard van Avon' werden bij uitstek geschikt geacht voor muzikale weergave in een tijd waarin muziek bij uitstek in staat werd geacht de kern van alle menselijke emoties weer te geven. Mendelssohn, Berlioz en Liszt schreven sommige van hun beste werken onder inspiratie van de lectuur van Shakespeare. Voor Tchaikovsky lagen de zaken niet veel anders: zijn Fantasie-ouverture Romeo en Julia behoort onbetwist tot het beste wat er ooit uit zijn pen is gevloeid. Op deze cd van de Bamberger Symphoniker onder leiding van José Serebrier wordt dit werk gecombineerd met twee veel minder bekende op Shakespeare gebaseerde stukken. De hier gespeelde versie van Romeo en Julia dateert uit 1880, maar de eerste versie van dit stuk werd al in 1869 voltooid. Enkele jaren later, in 1873, begon Tchaikovsky aan zijn tweede Shakespeare-werk: de Symfonische fantasie-ouverture The tempest op.18. Net als zijn voorganger is dit een duidelijk programmatisch, eendelig werk van ongeveer twintig minuten en dus eerder een symfonisch gedicht dan een 'ouverture'. In 1888 schreef Tchaikovsky zijn Fantasie-ouverture Hamlet op.67, een werk dat in aanleg en omvang geheel gelijk is aan de twee bovengenoemde stukken. Wie deze drie Shakespeare-vertoningen beluistert kan niet aan de conclusie ontkomen dat Romeo en Julia terecht de bekendste is van de drie. Balakirev schreef in de kantlijn van zijn exemplaar van de Hamlet-partituur bij het 'liefde'-thema: 'Hamlet maakt Ophelia een complimentje en trakteert haar op een ijsje'. Het was zijn manier om aan te geven dat dit werk de psychologische diepgang van Shakespeare volkomen ontbeerde. Het is een nogal hardvochtig commentaar, maar niet helemaal onjuist. De zinderende passie van Romeo en Julia ontbreekt hier, terwijl ook in de andere gedeelten de uitdrukking lang niet altijd volmaakt uit de verf komt. Maar Tchaikovsky's muziek heeft, zoals altijd, genoeg aantrekkelijks en aldus is het beluisteren van deze minder bekende stukken toch een plezierige aangelegenheid. (JvG)