Er zijn van die componisten die publiekelijk worden doodgezwegen, maar waarvoor buiten het zicht van de gangbare muziekwereld een soort ondergrondse lijkt te bestaan. Tot deze officieuze kring behoort een muziekstudent uit Guatemala, die mij vol trots vertelde van zijn ontmoeting met een kleinzoon van Schönberg in Mexico-stad. Om maar niet te zwijgen van die hooggeplaatste persoon uit de magistratuur, die voor de radio verklaarde, dat hij alleen met een vrouw wilde trouwen die van Schönberg hield. En dan die Leidse ingenieur wiens voornaam Nono is. Inderdaad, hij werd vernoemd naar Schönbergs schoonzoon, de Italiaanse componist Luigi Nono. Deze stille fanclub moet verklaard worden vanuit de integriteit en humaniteit van waaruit Schönberg en Nono opereerden. Nono’s rigide klanktaal leek strijdig met het sociale en politieke engagement dat hij via zijn muziek wilde uitdragen. Wat voor zin had het om zo experimenteel te componeren, wanneer de achtergestelde arbeiders in de fabrieken toch niet wilden luisteren? Sartre had voor een soortgelijke gewetensvraag (‘Waarom schrijven?’) een ontologische uitleg: volgens hem was het voor een schrijver niet meer dan een plicht om op deze wijze de wereld voort te brengen. Het Sinfonieorchester Basel programmeerde een viertal van Nono’s instrumentale werken. Het vroegste zijn de Variazioni canoniche sulla serie dell’op.41 di Arnold Schönberg (1950). No hay caminos, hay que caminar... Andrej Tarkowskij (1987) is het meest recente werk op deze cd. Er zijn geen wegen, we kunnen slechts gaan, zo luidt de vrije vertaling van de titel van het laatstgenoemde werk. Het zou als motto kunnen dienen voor al Nono’s verkenningen in de sonische wildernis die zijn schoonvader Schönberg had nagelaten. De overige werken op de cd zijn de Varianti - Musica per violino solo, archi e elegni (1957) en Incontri per 24 strumenti (1955). Van het laatst genoemde werk hebben de samenstellers de stille hoop dat het eens erkend zal worden als een soort ‘Eine kleine Nachtmusik’ van de 20ste eeuw. (HJ)