De geschiedenis van de elektronische muziek begon met de uitvinding van elektronische melodieinstrumenten als de theremin en de ondes martenot. Het laatst genoemde instrument dankt zijn bekendheid vooral aan Olivier Messiaen. De minder bekende, maar niet minder fraaie theremin werd rond 1920 ontwikkeld door de Russische wetenschapper Léon Thérémin. Het instrument bestaat uit een houten kast met een verticale antenne en een horizontale beugel. Opvallend genoeg raakt de bespeler het instrument niet aan. Hij verandert de toonhoogte door de afstand tussen zijn rechterhand en de verticale antenne te variëren. Dit bijzondere instrument is helaas in de vergetelheid geraakt. Gelukkig zijn er nog een aantal musici die dit sprookjesachtige, maar moeilijk te bespelen instrument beheersen. Alweer een aantal jaren geleden verscheen er een schitterende cd bij Delos van de theremin bespeelster Clara Rockmore, waarop zij populaire klassiekers laat horen als de Vocalise van Rachmaninoff en Le Cygne van Saint-Saëns (CFX0651). Toch is er ook wel degelijk oorspronkelijke muziek voor de theremin geschreven. Zo schreef Bohuslav Martinu in 1944 een meesterlijke Fantasia voor theremin, hobo, piano en strijkers. Maar vooral Percy Grainger verwachtte veel van de mogelijkheden van dit stuk elektronische vernuft. De glissandi van zijn Free Music nr.1 klinken een beetje als het gejammer van vier verdoolde spoken in een oud, engels kasteel, maar bijzonder is het wel. Grainger schreef hierover in zijn "Statement on free music": "De muziek is te lang beperkt gebleven tot de mogelijkheden van de menselijke hand, en onderworpen aan de bemoeizuchtige interpretaties van een tussenpersoon: de speler. Vandaar dat ik mijn 'vrije muziek' schrijf voor theremins ." Thereminbespeelster Lydia Kavina, een ver verwante en leerlinge van de uitvinder, laat deze werken horen op een cd die verscheen bij Mode. (HJ)