Na het voltooien van zijn Achtste Symfonie voorzag Mahler dat zijn Negende Symfonie zijn laatste zou zijn, omdat dit tenslotte ook het geval was geweest bij Beethoven, Schubert en Bruckner. Bijgelovig als hij was besloot Mahler daarom zijn Negende om te dopen tot Das Lied von der Erde. Hij meende daarop met een gerust hart (een ietwat precaire opmerking in zijn geval) te kunnen beginnen aan een volgende (en dus negende!) symfonie. Van de daaropvolgende Tiende voltooide hij echter alleen het Adagio, waarmee de Negende dus toch nog zijn laatste symfonie was. Mahlers Negende is in alle opzichten indrukwekkend. Het orkest waaiert voortdurend uit in imposante klankvelden, alsof de teloorgang van de klassieke tonaliteit niet meer te vermijden is. De bitterheid van het rondo doet niet onder voor het meest cynische van Shostakovich. De finale dooft uit in het niets, alsof Mahler afscheid van het leven neemt. Alsof, want feitelijk was deze finale niet het laatste wat Mahler nagelaten heeft. Sinds musicoloog Deryck Cooke de schetsen van Mahlers Tiende Symfonie heeft bewerkt tot een uitvoerbaar geheel, kan het resignerende slot van de Negende moeilijk nog beschouwd worden als Mahlers testament. Niettemin maakt deze finale nog steeds diepe indruk op het publiek. Bij de uitvoering van de Berliner Philharmoniker onder leiding van Claudio Abbado duurt het dan ook lang voordat het publiek de stilte na de laatste tonen durft de doorbreken met voorzichtig geschuifel. (HJ)