James MacMillan (1959) wordt vaak gerekend tot de vele neo-religieuze componisten die in het laatste decennium van de twintigste eeuw doorbraken. In zekere zin is die typering begrijpelijk, getuige de achtergrond van veel van MacMillans werk, waarin zijn Schotse achtergrond met katholieke en joodse religie wordt verbonden. Een voorbeeld daarvan is MacMillans Strijkkwartet nr.2 uit 1998. Dit eendelige werk draagt als titel 'Why is this night different', een verwijzing naar de vraag die de opening vormt van het Joodse seiderfeest, waarin de uittocht uit Egypte wordt herdacht. In Tuireadh (1991) voor klarinet en strijkkwartet, een lamento voor de slachtoffers van de ontploffing op het booreiland Piper Alpha, wordt gebruik gemaakt van elementen uit de Schotse folkmuziek. MacMillans idioom is echter veel gekruider en dissonanter dan dat van zijn neo-religieuze generatiegenoten als Tavener, die in hun muziek bijna alle ontwikkelingen van de twintigste-eeuwste muziek ongedaan lijken te willen maken. Het is juist MacMillans combinatie van eigentijds idioom en herkenbare patronen die deze muziek aantrekkelijk maken voor een groter publiek. (JvG)