Dvoráks vroege kamermuziek vormen een laboratorium voor boeiende experimenten. Voorafgaand aan het Pianokwartet op.23 had Dvorák afstand genomen van de Wagneriaanse taal ten gunste van Mozart, Beethoven en Schubert. Niet alle vroege kamermuziek van Dvorák is overigens even geslaagd. Zo deed de componist in de Finale van zijn Pianokwartet op.23 een tevergeefse poging om een 3/8 Scherzando te mixen met een 4/4 Allegro Agitato. De geschiedenis oordeelde negatief over dit experiment, waarmee helaas ook de voorafgaande delen in diskrediet werd gebracht. Toch zijn de beide eerste delen belangrijke studies in het benutten van de volksmuziek op kamermuziekschaal. Heel mooi is de melancholie van het Andantino, bestaande uit een reeks variaties over een naïeve volksmelodie. Ook zakelijk was deze periode beslissend voor Dvoráks carrière: hij wist een beurs van de Oostenrijkse staat te verwerven, waarbij niemand minder dan Brahms tot de juryleden had behoord. Wie na deze uitleg twijfelt aan Dvoráks expertise zou eens naar het Pianokwartet op.97 moeten luisteren: dit kwartet is niet minder dan een meesterwerk. Monumentaal is het openingsdeel, waarin de toonsoort Es groot in al zijn waardigheid het decor vormt van een spannend symfonisch duel tussen piano en strijkers. Ook het Lento is rijk aan thematiek en tegenstelling. (HJ)