Rond 1608 studeerde de uit Halle afkomstige Samuel Scheidt bij Jan Pieterszoon Sweelinck in Amsterdam. Hij had niet beter kunnen doen, want bij Sweelinck werd hij ingewijd in het beste van de Britse, Italiaanse, Spaanse en Nederlandse klavierscholen. Sweelincks consolidatie van deze stijlen zou vruchtbaar blijken voor de ontwikkeling van de Noord-Duitse orgeltradities van Scheidt, Scheidemann, Reincken, Buxtehude en Bach. Sweelinck was een uitzonderlijke figuur. Niet gebonden aan een hof, wist hij op inventieve wijze zijn positie als stadsmusicus vorm te geven. De hoogontwikkelde instrumentale en vocale muziek van deze geboren improvisator verloor nooit het contact met eenvoud en spontaniteit. Wat dat betreft was zijn discipel Scheidt veel rechtlijniger, zoals het een discipel betaamt. In Scheidts variatiereeksen over geestelijke liederen wordt de melodie meestal niet geornamenteerd (zoals vaak bij Sweelinck), maar ingebed in een streng contrapuntisch lijnenspel. Scheidts monumentale kracht werd een ijkpunt in de orgelliteratuur. Wie de orgelmuziek opslaat van de talloze Distler-, Pepping- en Reda-epigonen uit de jaren 1930-1960, ziet dan ook een notenbeeld dat sterk doet denken aan Scheidts Tabulatura Nova. Het eerste deel van Scheidts Tabulatura Nova (1624) wordt gespeeld op orgel en klavecimbel door Franz Raml. Dit deel bevat variatiereeksen over geestelijke en wereldlijke liederen, Fantasieën alla Sweelinck en dansen. Dat Franz Raml de canons achterwege laat is begrijpelijk, want Scheidt heeft deze muziek waarschijnlijk alleen voor pedagogische doeleinden toegevoegd. De orgelwerken worden gespeeld op het orgel van Arp schitger te Lüdingworth. (HJ)