Zoals bekend worden de tonen van het Westerse toonsysteem aangeduid met behulp van letters (C, D, E, F, G, A, B, Cis, Dis, Es, Gis, Bes, enz.). In Duitsland is het gebruikelijk om onze B aan de duiden als H, terwijl hun B onze Bes is. Dit betekent dat het voor de Duitsers mogelijk is de naam BACH muzikaal weer te geven (als Bes, A, C, B). Bach heeft deze mogelijkheid meerdere malen benut. Het bekendste voorbeeld is de ambitieuze, maar onvoltooide fuga uit Die Kunst der Fuge. Volgens de legende was het Bach niet vergund om deze kolossale Fuga over vier thema’s te voltooien, want ‘ueber dieser Fuge, wo der Nahme BACH im Contrasubject angebracht worden, ist der Verfasser gestorben (aldus Bachs zoon Carl Philipp Emanuel). Alleen al vanwege deze mystificaties werd het BACH-thema gedurende de Bach-revival van de 19e eeuw een prestigieuze zaak. Robert Schumann was waarschijnlijk de eerste grote romanticus die het BACH-thema gebruikte om een eerbetoon te brengen aan dit grote voorbeeld. Dat Schumann hierbij het orgel in gedachten had, mag opmerkelijk worden genoemd want het orgel speelde slechts een marginale rol in het toenmalige concertleven. Niettemin was het orgel het instrument aan de hand waarvan Bach zijn contrapuntische meesterschap had getoond. Het orgel dus; al was het ook mogelijk de fuga’s op pedaalvleugel te spelen. De zes Fuga’s over BACH van Schumann zijn uniek. Ze vormen als het ware een fugatische orgelsymfonie met langzame inleiding, toccata, langzaam middendeel, intermezzo en finale. Er zijn wel meer componisten geweest die geprobeerd hebben om grootschalige contrapuntische orgelwerken te schrijven. In de meeste gevallen klinkt het resultaat hopeloos reactionair. Schumanns ‘orgelsymfonie’ behoort dan ook tot de weinige pogingen die repertoire hebben gehouden. Behalve deze Sechs Fugen über den Namen BACH speelt Wolfgang Baumgratz ook de Vier Skizzen op.58 en de Sechs Stücke in Kanonischer Form op.56. (HJ)