Nielsens Vierde en Vijfde Symfonie vormen een tweeluik rond de Eerste Wereldoorlog. De Vierde Symfonie laat vooral een heroïsche reactie op de oorlogsdreiging horen, ‘Muziek is leven, beiden zijn onuitroeibaar’, aldus de componist. Veel soldaten trokken met dat idee de loopgraven in, al dan niet gewapend met een van overheidswege verstrekte kopie van Nietzsche’s Also sprach Zarathustra. In de naoorlogse jaren was Nielsen toch iets minder optimistisch over dat onuitroeibare leven. De Vijfde Symfonie betekende niet alleen een breuk met het laatromantische vitalisme van de voorgaande symfonie, maar ook met de symfonische traditie als geheel. In het eerste deel overheerst de militaristische snaardrum. Op het hoogtepunt van dit deel wordt de slagwerker zelfs opgedragen om een eigen tempo te kiezen, alsof de muzikale orde doelbewust ondermijnd moet worden. Ook het aanvankelijk lyrische Adagio wordt steeds duisterder, waarna de snaardrum opnieuw de boel op agressieve wijze saboteert. (HJ)