Sjostakovitsj ’ Tweede Pianotrio (1944) was zijn eerste compositie met invloeden vanuit de Joodse volksmuziek. Vooral het slotdeel klinkt in sommige uitvoeringen (o.a. Borodin Kwartet) gruwelijk macaber, alsof Sjostakovitsj zich al in 1944 bewust was van de volle omvang van de Jodenvervolging. Andere uitvoeringen zijn speelser, alsof het om een opwindend stuk klezmermuziek gaat. Deze uitvoering echter (met o.a. pianist Vladimir Ashkenazy) lijkt een middenweg te willen bewandelen. Ook hier horen we het rouwbetoon, maar dan op een meer persoonlijke en intieme wijze. Sjostakovitsj had dit werk immers opgedragen aan zijn vriend en geestverwant Ivan Sollertinsky die in 1944 onverwachts overleed ten gevolge van een hartaanval. Sjostakovitsj’ Tweede Pianotrio staat daarmee in een reeks van Russische pianotrio’s ter nagedachtenis aan een gewaardeerd collega. Zo had ook Tsjaikovski zijn Pianotrio opgedragen aan ‘een groot kunstenaar’ (in dat geval Nikolai Rubinstein). (HJ)