Voor zijn Ouverture 1812 inspireerde Tschaikowsky zich op een zeer belangrijk moment van de Russische geschiedenis nl. de smadelijke terugtocht van de Franse legers geleid door Napoleon in 1812. De ouverture werd gecomponeerd voor de inwijding van de Verlosserskerk te Moskou. Deze kerk werd gebouwd ter herinnering aan die veldtocht. De ouverture was in feite bestemd om in openlucht te worden uitgevoerd. Kanonnen en grote massakoren waren er bij voorzien. In de concertzaal worden die weggelaten. Het is een volks werk. Een pakkende schildering van een geschiedkundige gebeurtenis: het aanvankelijk succes van het Franse leger maar dat uiteindelijk dan toch niet opgewassen bleek tegen de harde, barre Russische winter. Uitgeput werd het tenslotte door de Russische kozakken verslagen. Een uitbundige overwinningsroes van het hele volk