Begin 1905 werd een vreedzame betoging in St. Petersburg bloedig neergeslagen. Het conflict was daarmee een eerste aanzet tot de latere communistische revolutie. In zijn Elfde symfonie 1957 verklankte Sjostakovitsj het historische gebeuren met filmische precisie. Dit tot groot genoegen van de Sovjetautoriteiten. Eindelijk een symfonie in lijn met de officiële ideologie, zo leek het. Er zijn er echter ook die, in navolging van Sjostakovitsj’ Memoires, beweren dat de Elfde symfonie een stiekem protest was tegen de Hongaarse opstand van 1956. Die uitleg is problematisch. De Memoires (geredigeerd door Solomon Volkov) worden niet door iedereen als betrouwbaar gezien. Bovendien lijkt de alternatieve uitleg op een poging om Sjostakovitsj politiek correcter te maken voor hedendaagse luisteraars. Wie echter de Memoires erop naleest, zal zien dat het Sjostakovitsj (althans volgens Volkov) niet ging om deze of gene revolutie. Het ging hem er eerder om dat de geschiedenis zich steeds herhaalt: tegen beter weten in gelooft het volk in zijn machthebbers, totdat het niet meer gaat. En dan loopt het slecht af. Interessant, dat deze uitvoering in de finale (De alarmbel) gebruik maakt van vier heuse kerkklokken in plaats van de standaard buisklokken van de slagwerksectie. Dat zou dan voor het eerst zijn sinds de eerste opname in 1959 o.l.v. Mravinski. (HJ)