Het is een zegen voor de rock dat er vreemde kostgangers bestaan als percussionist, componist en visionair Christian Vander . Eind jaren 60 werd deze Fransman uit een stonede hippie-lethargie getrokken door een visioen. Hij ging hard werken en ontwikkelde een eigen geluid en een science-fiction verhaal, geschreven in een zelfontwikkelde ‘Kobaïaanse’ taal. Dit werd samengebracht in Magma, een ensemble dat soepele jazzrock, spacerock en prog verbind met bombastische koren en declamaties met die vervreemdende vocabulaire. Zëss is een episch stuk dat al in 1977 ontstond en in diverse vormen werd gespeeld, maar nooit werd opgenomen. In 2018 vond het zijn definitieve versie met bijstand van het Praagse Filharmonische Orkest. Met een lengte van bijna 40 minuten is Zëss een Kobaïaanse symfonie met veel dramatische hoogtepunten en een jubelende finale. Een monumentale nieuwe bouwsteen aan de Kobaïaanse sage. (MR)