Rond 1917 profileerde Jan Zwart zich als een belangrijk promotor van het orgel. Hij deed dit door middel van populaire ‘orgelbespelingen’ en orgelbewerkingen naar geliefde kerk- en zondagschoolliederen. Daarnaast deed deze ‘populist’ aan serieus historisch onderzoek, dat vaak nog baanbrekend was ook. Een markante figuur dus, die even vaak bewonderd als verguisd werd. Geen wonder dat zijn leerlingen tegengestelde lessen trokken uit zijn voorbeeld. Feike Asma volgde de gevoelige, populistische lijn. Hij werd daarmee de meest populaire Nederlandse organist van zijn generatie. Cor Kee en Willem Mudde daarentegen waren veel strenger en moderner. Hun voorbeeld (na Zwart) werd de Duitse ‘Orgelbewegung’ van de jaren dertig (Distler, Pepping, Reda). Vooral het gedachtengoed van Mudde roept gemengde gevoelens op. In de eerste plaats vanwege een reeks stronteigenwijze vooroordelen waarover de organisten van daarvoor zich nog nooit druk hadden gemaakt (‘objectiviteit’ als maatstaf voor een gezonde kerkmuziek, polyfonie als de ‘moedertaal van het orgel’, romantiek als ‘verval’, etc.). Echter ook vanwege het opportunisme waarmee de voorvechters van deze stroming trachtten mee te liften met de nazi-ideologie. Niettemin waren Mudde’s opvattingen typerend voor de Nederlandse protestantse kerkmuziek na WO II. Wat dat betreft was het een goed idee van organist en musicoloog Jan Hage om juist op deze figuur te promoveren, wat men er verder ook van vindt. Deze bont samengestelde cd van Jan Hage vormt het muzikale supplement bij het proefschrift. Het programma laat mooi horen uit welke stromen en tegenstromen de Nederlandse protestantse orgelkunst van de vorige eeuw bestond. (HJ)