Het belang van Bartók voor de ontwikkeling van het strijkkwartet is nauwelijks te onderschatten. Net zoals Beethoven een kleine honderd jaar eerder had gedaan, herdefinieerde Bartók met zijn zes strijkkwartetten het strijkkwartet als genre. Vooral met zijn Vierde Strijkkwartet betrad Bartók nieuwe grond. Naast zijn focus op bijzondere klankkleuren gooide hij de vorm overhoop. Niet het eerste of laatste deel was het belangrijkst; in verschillende composities verlegde Bartók het epicentrum naar een centraal middendeel. Hier is dat een mysterieus klinkende ‘Nachtmusik’, waar de overige vier delen, zoals in een palindroom, omheen cirkelen. Geen wonder dat voor jongere generaties Hongaarse componisten zoals György Ligeti en György Kurtág Bartóks strijkkwartetten het vertrekpunt vormden. Ligeti’s twee strijkkwartetten verhouden zich op verschillende manieren tot Bartóks Vierde Strijkkwartet. Het Eerste Strijkkwartet ‘Metamorphoses nocturnes’ laat zich beluisteren als de uitvergroting van zo’n Bartókiaanse Nachtmusik. Dit haast programmatische stuk valt uiteen in een netwerk van contrasterende maar toch onderling verbonden secties. Compleet anders van opzet is Ligeti’s Tweede Strijkkwartet. In dit vijfdelige stuk, geïnspireerd op zijn experimenten met elektronische muziek, onderzoekt Ligeti de bandbreedte tussen klank en ruis. Het Marmen Quartet klinkt in elk van deze drie strijkkwartetten subliem. Vitale energie en een groot gevoel voor kleur en textuur gaan daarbij hand in hand. (JWvR)