Herman Heijermans Erfenis
Herman Heijermans Erfenis
1. Genootschappen, stichtingen en lezingen
Toneelvereniging Herman Heijermans
Op 26 maart 1926 is in Olst de toneelvereniging Herman Heijermans opgericht.
2. Monumenten en gedenkplaatsen
Borstbeeld Stadhouderskade, Amsterdam
Herman Heijermans werd geboren in Rotterdam, maar verhuisde naar Amsterdam om daar als journalist te werken. Daar is hij ook begraven. Door J. Mendes da Costa werd een stenen borstbeeld van Herman Heijermans gemaakt. Het is een zuil, met daarop van boven naar beneden de naam HEIJERMANS. Op de website Mens & Dier in Steen & Brons van René en Peter van der Krogt is over het beeld het volgende te lezen:
‘Het beeld dat in 1929 in het Vondelpark geplaatst was ondervond een sterk verdeelde ontvangst. Mendes had gepoogd Heijermans' markante, maar nogal eigengereide persoonlijkheid uit te beelden door hem in een streng en strak expressionistische stijl in hard, weerbarstig steen uit te houwen. Het beeld werd een mikpunt voor vandalen en in 1934 was het zo beschadigd dat het werd verwijderd en Mendes de opdracht kreeg een nieuwe te maken.
In 1935 werd de tweede versie in het Leidsebosje geplaatst, maar ook daar bleek het niet veilig en in 1940 werd het beschadigde beeld weggezet in opslag. Na de oorlog kreeg Frank de Miranda de opdracht het beeld te restaureren maar dat (b)leek in eerste instantie onmogelijk omdat het oorspronkelijke gipsmodel verdwenen was. Uiteindelijk is een tweede poging tot restauratie, uitgevoerd door de firma van Tetterode gelukt – bij wie het oorspronkelijk gipsmodel weer opgedoken was – en staat het borstbeeld sinds 1964 weer in het Leidsbosje.’
Monument begraafplaats Zorgvlied
Herman Heijermans overleed op 22 november 1914 in Zandvoort aan de gevolgen van kaakkanker. Zoals in ‘Het leven’ is te lezen, wilde hij door ‘het volk uitgedragen worden’ en werd daarom door de SDAP en vakbonden een grootse begrafenis georganiseerd. Heijermans ligt begraven op de Amsterdamse begraafplaats Zorgvlied aan de Amstel.
Muurgedicht 'De Visserman', Havenhoofd
In het buurtschap Havenhoofd, in de gemeente Goedereede, staat sinds 2011 een bronzen beeld van de kunstenaars Jean en Marianne Bremers, getiteld De Visserman. Bij het beeld is een gedichtje te lezen van Heijermans: Op hoop van zegen uitgevaren / Gezwoegd gezweet op wilde baren / De vis wordt duur betaald / Door d'visserman aan wal gehaald.' Bekijk hiervan online een foto, op de website over muurgedichten.
3. Musea
Letterkundig museum, Den Haag
Het Letterkundig Museum heeft een omvangrijke verzameling brieven in beheer die Heijermans gedurende zijn volwassen leven schreef aan literaire prominenten, familieleden en niet-literatoren. Werken als Eva Bonheur, Ora et Labora en Op hoop van zegen zijn in handschrift aanwezig, vaak met aantekeningen en correcties van de auteur. Ook enkele Falklandjes kunnen in hun oorspronkelijke vorm worden bewonderd.
Zie voor een overzicht van alle documenten van Herman Heijermans in het Letterkundig Museum de catalogus van het museum.
4. Media en overig
Nog altijd worden de toneelstukken van Herman Heijermans opgevoerd. In de eBooks Eregalerij worden slechts enkele van de vele voorstellingen genoemd, waaronder enkele recente uitvoeringen.
Verfilmingen Op Hoop van Zegen
Heijermans' toneelstuk Op hoop van zegen, uit 1901, over de zware omstandigheden waarin vissers en hun familie moesten leven in het Scheveningen van rond 1900, is diverse keren verfilmd. Voor het eerst in het begin van de twintigste eeuw en daarna door respectievelijk Maurits Binger (1918), James Bauer (1924) en Alex Benno (1934). De bekendste verfilming stamt uit 1986, met in de hoofdrol Danny de Munck. In 1989 ontving deze film de Publieksprijs op het Nederlands Film Festival. Lees het plot van de film en meer achtergrondinformatie op Wikipedia. De film is later als miniserie uitgebracht op dvd.
Musical Op Hoop van Zegen
In 2008 en 2009 werd de musicalversie van Op Hoop van Zegen uitgevoerd. Op de musicalwebsite vindt u recensies, foto's en achtergrondinformatie over deze musical.
Voorstelling Heijermans & Co
n 2008 en 2009 speelde de voorstelling Heijermans & Co van Theater De Overkant. In dit stuk vertelde Fons Boer over de vele gezichten van Herman Heijermans. Het was een stuk met verhalen, liederen en muziek. Lees meer op de website van het toneelgezelschap.
Voorstellingen Het Toneel Speelt
Het Toneel Speelt heeft in de jaren 2009-2010 drie toneelstukken van Herman Heijermans opgevoerd. In 2010 stond de toneelgroep op de planken met haar derde bewerking van een van Heijermans toneelstukken, De Wijze Kater. Eerder speelden ze Op Hoop van Zegen (begin 2009) en Ghetto (eind 2009).
Het Toneel Speelt is opgericht in 1996 door Ronald Klamer en Hans Croiset en kiest nadrukkelijk voor literair, oorspronkelijk Nederlandstalig toneel.
Voorstelling Broers overboord
In 2010 ging de voorstelling Broers overboord in première, een bewerking van Heijermans Op hoop van zegen. Het stuk werd gespeeld door het duo Meatball & van de Camp Circustheater (Janpier Knaapen een Piet van de Camp), dat vaker klassiekers toegankelijk maakt voor een breed publiek. Bekijk de website van het theaterbureau voor meer informatie.
Voorstelling De Wijze Kater, Theater Maatwerk
Vanaf eind 2011 speelt in Theater Maatwerk de voorstelling De Wijze Kater, het toneelstuk dat Heijermans in 1917 schreef en baseerde op het bekende sprookje De gelaarsde kat. In de nieuwe bewerking zitten veel liedjes en kleurrijke kostuums. Het stuk wordt gespeeld door zeventien acteurs met een verstandelijke beperking.
Een greep uit de overige voorstellingen
- Hi, Ha Heijermans, door Stip Theaterproducties (gepland eind 2012)
- De Wijze Kater, door Theatergroep Assendelft (2012)
- Ghetto, Theatergroep Grand Cru (2011)
- Saltimbank, door Generale Oost (2011)
- Schakels, door Falkland Toneel (2010)
- De opgaande zon, door Toneelgroep Maastricht (2010)
- De meid, door Theater Bonheur (2010)
- De meid, door Theatergroep Diemen (2010)
- De Wijze Kater, door Jeugdtheater Zjuust (2010)
- Pitten, door Stichting Lens (2008)
- Pitten, door Toneelgroep Nemesis (2007)
- Schakels, door Toneelgroep Maskerade (2006)
- De meid, door Toneelgroep Nemedis (1996)
- Avondzon, door Theatergroep Uit! (1995)
- De opgaande zon, door Toneelvereniging d'Ye (1990)
- De Wijze Kater, door Toneelgroep Studio (1964)
Postzegel Herman Heijermans en Esther de Boer-van Rijk
In 1974 werd een postzegel van Herman Heijermans uitgegeven, samen met een zegel van Esther de Boer-van Rijk (1853-1937). Deze laatste (geboren in 1953 te Rotterdam) was één van de grootste toneelspeelsters van de twintigste eeuw. Het hoogtepunt van haar carrière was de rol van Kniertje in Op hoop van Zegen. Ruim 1200 keer trad ze op, en sprak ze de welbekende regel 'De vis wordt duur betaald...'. Lees online meer informatie.
5. Toeristische route
Literaire wandeling ‘Meijer, Menasse, Multatuli en meer’
Fajga Szmulewicz geeft rondleidingen in het Joods Historisch Museum. Daarnaast heeft zij zich verdiept in joodse en vooral Jiddische schrijvers en hun wereld. Met die kennis organiseert zij wandelingen door de oude Amsterdamse jodenbuurt. De literaire wandeling ‘Meijer, Menasse, Multatuli en meer’ geeft door ter plekke voorgelezen fragmenten en verhalen een beeld van de sociale ontwikkeling van de joodse bevolking van 1600 tot nu. Voor meer informatie: Fajga Szmulewicz.