Simon Vestdijk Erfenis

Simon Vestdijk Erfenis

1. Genootschappen en stichtingen

Vestdijkkring

Op 2 februari 1972 is de Vestdijkkring opgericht, met het doel om de belangstelling voor, de kennis van en het inzicht in het werk van Simon Vestdijk te bevorderen:

‘De Vestdijkkring stelt zich ten doel informatie over de schrijver Simon Vestdijk en zijn werk toegankelijk te maken. Er is in de loop der jaren veel over hem geschreven, maar de pen is nog lang niet opgedroogd. Vestdijkianen publiceren nog geregeld over de Duivelskunstenaar, onder meer in de Vestdijkkroniek. De website beoogt een overzichtelijke weergave van informatie over de schrijver en zijn werk.’

Het verstrekken van informatie gebeurt voornamelijk op de website van de kring. Hier vindt men onder meer het laatste nieuws dat te maken heeft met Vestdijk (evenals een uitgebreid nieuwsarchief) en allerlei informatie over zijn werk en leven (compleet met tijdlijn). Bovendien is er een groot aantal links opgenomen naar andere websites over Simon Vestdijk, en naar filmpjes op YouTube. Op de website kan men zich ook aanmelden voor de nieuwsbrief en lid worden van de Vestdijkkring.

Eens in de twee jaar reikt de Vestdijkkring de Ina Dammanprijs uit in Harlingen, tegelijk met de Anton Wachterprijs (waar de kring ook medewerking aan verleent). Ook is er ieder jaar een Algemene ledenvergadering (in maart). Andere activiteiten zijn bijvoorbeeld het organiseren van leeskringen en van symposia over het werk van Vestdijk. Deze Vestdijksymposia gingen eerder over bijvoorbeeld Vestdijk en Mahler, Vestdijk en de muziek, Vestdijk als vertaler en Vestdijk en Frankrijk. Verslagen van de activiteiten zijn, vergezeld van beeldmateriaal, terug te vinden op de website. Hier vindt men ook de programma-affiches van activiteiten die de Vestdijkkring in het verleden heeft georganiseerd.

Twee keer per jaar geeft de Vestdrijkkring de Vestdijkkroniek uit, een tijdschrift met artikelen over het werk en het leven van Vestdijk. In het Archief op de website is een overzicht van alle Vestdijkkronieken te vinden. Per nummer is een korte inhoudsbeschrijving opgenomen. Een groot aantal kronieken is nog na te bestellen, van artikelen uit niet meer leverbare nummers kan (tegen vergoeding) een kopie worden besteld via het secretariaat van de Vestdijkkring.

Sinds 2003 is Hans van Velzen, directeur van de Openbare Bibliotheek Amsterdam (OBA), voorzitter van de Vestdijkkring.

Vestdijkbeeldbank

De Vestdijkbeeldbank, een fotowebsite op Flickr, is een gezamenlijk initiatief van de Vestdijkkring en de Stichting Auteursrechten Simon Vestdijk. De site is gestart in april 2010 en bevat nu bijna vierhonderd afbeeldingen. De foto’s zijn beschikbaar onder de Creative Commons-licentie. Ze mogen onder bronvermelding vrij gebruikt worden voor onderwijs en onderzoek.

Stichting administratiekantoor auteursrechten Simon Vestdijk

Deze stichting beheert onder meer de website svestdijk.nl. Deze site staat vol met ‘voorbeelden van gedichten, fragmenten uit essays, romans, novelles, korte verhalen, interviews, briefwisselingen, bibliografische en biografische gegevens over de schrijver Simon Vestdijk en zijn tijdgenoten’. De website is een privé-initiatief van de erven Vestdijk, de redactie ligt in handen van zijn weduwe Mieke Vestdijk.

De stichting is aangesloten bij de Vereniging van Schrijvers en Vertalers (VSenV), een vereniging die de collectieve en individuele belangen van de Nederlandse schrijvers (in vele soorten) en literaire vertalers behartigt.

2. Monumenten en gedenkplaatsen

Herinneringsbord geboortehuis, Harlingen

Op de zijgevel van het geboortehuis van Vestdijk in Harlingen, Voorstraat 61, is een herinneringsbord geplaatst. Dit gebeurde op initiatief van het Centraal Comité 1945, een vereniging die direct na de bevrijding werd opgericht in Harlingen en zich onder meer bezighoudt met allerlei culturele activiteiten, feesten en herdenkingen in de Friese stad. Het Comité maakte zich bovendien sterk voor het Anton Wachter-beeld en de Vestdijkkamer in het gemeentelijk museum (zie beide hieronder). Ook was het Centraal Comité 1945 betrokken bij het Simon Vestdijk herdenkingsjaar in 1998 en reikt het iedere twee jaar de Anton Wachterprijs uit.

Beeld Anton Wachter, Harlingen

In 1973 werd aan de Voorstraat in Harlingen een beeld van Anton Wachter geplaatst, gemaakt door Suze Boschma-Berkhout. Anton Wachter is een romanfiguur uit acht romans van Vestdijk. Van de boeken, die sterk autobiografisch zijn, spelen de eerste vier delen (waaronder Terug tot Ina Damman) zich af in Lahringen, een verwijzing naar Harlingen. Het beeld is geplaatst op initiatief van het hierboven genoemde Centraal Comité 1945.

Lees meer op Wikipedia.

Buste Vestdijk, Openbare Bibliotheek Amsterdam

In de Vestdijkkamer van de Openbare Bibliotheek Amsterdam (OBA) staat een bronzen buste van Vestdijk. Deze buste is onthuld door Mieke Vestdijk tijdens de Algemene ledenvergadering van de Vestdijkkring, op 9 april 2011. Het beeld was al in 1972 gemaakt, door Pieter d'Hont.

Deze vergaderzaal op de zesde etage is opgedragen aan Vestdijk. Op 29 oktober 2011 was hier ook de tentoonstelling ‘Kinderboeken van Vestdijk’ te zien. De diavoorstelling van de afbeeldingen uit de kinderboeken van Vestdijk biedt de Vestdijkkring aan als pdf-bestand.

De andere vergaderzalen van de Openbare Bibliotheek Amsterdam dragen de namen van andere auteurs.

Bronzen beeld Doorn

In september 2011 werd bekend dat Doorn, waar Vestdijk zich in 1939 vestigde, een levensgroot, bronzen beeld van de auteur krijgt. Het beeld was reeds in 1998 ontworpen ter gelegenheid van de honderdste geboortedag van Vestdijk, maar er is nu pas geld beschikbaar om het in brons te laten gieten. Het beeld van 1.60 meter hoog is ontworpen door Jaap te Kiefte en toont Vestdijk, schrijvend achter zijn bureau.

Lees het bericht op de website van RTV Utrecht. Ook de Vestdijkkring besteedt op de website aandacht aan Vestdijk in Doorn.

Muurgedicht Cultuurhuis, Doorn

In januari 2008 is in het Cultuurhuis in Doorn 'De cantina' geopend. Op de muur is de eerste strofe van Vestdijks gedicht 'Feuilles mortes' aangebracht.

Gevelsteen Wijk bij Duurstede

Op de Volderstraat in Wijk bij Duurstede is een gevelsteen bevestigd met daarin regels uit Vestdijks gedicht 'Vereerd doch verbaasd'. De steen is een initiatief van de Poëzieroute 'Poëzie in steen'. Voor meer informatie zie op de website met gevelstenen.

3. Musea

Letterkundig Museum, Den Haag

De bijzonder omvangrijke nalatenschap van Simon Vestdijk is bij het Letterkundig Museum ondergebracht. Het archief bevat onder meer uitvoerige briefwisselingen met literatoren als Willem Brakman, Theun de Vries, E. du Perron en Henriëtte van Eyk. Van een groot aantal romans is ook het originele handschrift en typoscript aanwezig, zoals van Kind tussen vier vrouwen, Terug tot Ina Damman en Meneer Visser’s hellevaart. Het museum bezit tevens een groot aantal foto’s en enkele bijzondere voorwerpen uit de nalatenschap van Vestdijk, zoals een gegraveerde vulpen, een Nilfisk-stofzuiger en een typemachine van het merk Remington.

Zie voor een overzicht van alle documenten van Simon Vestdijk in het Letterkundig Museum de catalogus van het museum.

Gemeentemuseum Het Hannemahuis, Harlingen

Gemeentemuseum Het Hannemahuis in Harlingen, centrum voor Harlinger cultuur en historie, heeft een heuse Vestdijkkamer. Hierin zijn onder meer een volledige serie van de eerste drukken van het werk van Vestdijk te bewonderen. De Vestdijkkamer is opgericht op initiatief van het eerdergenoemde Centraal Comité 1945.

4. Media

Verfilmingen

Veel werk van Simon Vestdijk is verfilmd. De koperen tuin was in 1975 goed voor de eerste verfilming, die als televisieserie van vijf delen werd uitgezonden door de NRCV. Het scenario is geschreven door Yvonne Keuls, regisseur was Bob Löwenstein.

Lees online meer over de verfilming van De koperen tuin.

Regisseur Wim Verstappen (die van mening was dat de romans van Simon Vestdijk om verfilming ‘schreeuwden’) verfilmde Pastorale 1943 (1978) en Het verboden bacchanaal (1981).

Pastorale 1943, over een leraar (lid van een ondergrondse verzetsbeweging) die met verschillende aspecten van de oorlog wordt geconfronteerd, is later op dvd uitgebracht.

In 1992 kwam de verfilming van Op afbetaling uit, onder regie van Frans Weisz. Een advocaat die zijn vrouw met zijn compagnon op overspel betrapt, laat dit niet direct merken maar neemt wraak op beiden.

In 1998 werden maar liefst drie Vestdijk-verfilmingen als televisiefilms uitgezonden: Het glinsterend pantser (regie: Maarten Treurniet, VARA), Ivoren wachters (regie: Dana Nechustan, VPRO) en De ziener (regie: Gerrit van Elst, NPS).

Lees meer over deze films op de website van het Nederlands Film Festival:

  • In Het glinsterend pantser raakt een auteur gefascineerd door het gedrag van zijn oude jeugdvriend, een gevierd dirigent. Hij besluit er een boek aan te wijden.
  • In Ivoren wachters haalt de 17-jarige briljante gymnasiast Philip zijn nieuwe Nederlandse leraar Frits het bloed onder de nagels vandaan.
  • In De Ziener ontstaat in 'een kleinburgerlijk stadje in de jaren vijftig heftige beroering wanneer voyeur Le Roy met behulp van hypocrisie en roddel een romance op gang brengt tussen een lerares en haar leerling.'

Hoorspel

De hele Anton Wachter-cyclus is in 1987 door Marlies Cordia tot een serie hoorspelen verwerkt, ingesproken door Bram van der Vlugt. Over deze serie lees je meer op Hoorspelen.eu.

De HoorSpelFabriek heeft in 2005 ook een hoorspelbewerking van De kellner en de levenden uitgebracht.

Theatervoorstelling 'De kellner en de levenden'

In 2010 ging een voorstelling van het Rosa Ensemble in samenwerking met Jan Jaap van der Wal in première, over de roman De kellner en de levenden.

5. Overig

Anton Wachterprijs

Tot 2020 reikte het Harlingse Centraal Comité 1945 elke twee jaar de Anton Wachterprijs uit, een prijs voor het beste literair debuut in Nederland en Vlaanderen. Dit deed het comité in samenwerking met de gemeente Harlingen, de Vestdijkkring en Uphill Battle boekpromotie. De winnaar werd gekozen door een vakjury. De prijs, die wordt uitgereikt sinds 1977, bestond uit een replica van het Anton Wachterbeeld op de Voorstraat in Harlingen en een geldbedrag.


Toen het Centraal Comité 1945 in 2020 ophield te bestaan, kondigde de gemeente Harlingen aan de prijs voortaan zelf uit te reiken. Simone Atangana Bekono won in 2022 de Anton Wachterprijs voor haar romandebuut Confrontaties. Vroegere prijswinnaars zijn onder meer A.F.Th. van der Heijden, Tessa de Loo, Arnon Grunberg en Christiaan Weijts.

Ina Dammanprijs

Sinds 2000 wordt, gelijktijdig met de Anton Wachterprijs, de Ina Dammanprijs uitgereikt. De prijs, uitgereikt door het bestuur van de Vestdijkkring, wordt uitgereikt aan auteurs van studies, vertalingen en bewerkingen van of over Vestdijk. Ook de Ina Dammanprijs bestaat uit een beeldje en een geldbedrag.

Postzegel 1998

Op 7 juli 1998 verscheen een postzegel met daarop de beeltenis van Simon Vestdijk. De uitgave ervan was een van de initiatieven in het kader van de viering van zijn honderdste geboortedag op 17 oktober 1998. Vestdijks portret staat afgebeeld tegen de achtergrond van een fragment uit het verhaal Fantoches. ‘Of misschien moeten we wel net andersom kijken en verdwijnt Vestdijk achter de tekst. Het is in elk geval een treffende weergave van het lot dat elke schrijver wacht: eens zal zijn gezicht uitgewist worden en gaat hij volledig op in zijn teksten.’ Dat schreef Annick Cuynen in 1998 in een essay in Ons Erfdeel.

6. Toeristische routes

Met Simon Vestdijk door Harlingen

Bij het VVV-kantoor van Harlingen, de plaats waar Vestdijk geboren en opgegroeid is en waar hij de HBS bezocht, kan men voor een klein bedrag een brochure kopen waarin een wandeling beschreven is langs de belangrijkste plaatsen uit het leven van de jonge Simon Vestdijk: zijn geboortehuis, de scholen die hij bezocht en de naar hem genoemde singel. Ook worden de gefingeerde straatnamen uit de romans gekoppeld aan bestaande straten. In de brochure zijn enkele oude foto's opgenomen.

Literaire fietstocht Amsterdam-Noord

In juni 2011 werd in Museum De Noord in Amsterdam de expositie Siberië of Eden, literair ontsnappen in Amsterdam-Noord geopend, een 'literaire ontdekkingstocht met schrijvers, zangers, rappers en dichters van boven het IJ'. Naast de hoofdtentoonstelling in Museum De Noord waren er bijbehorende exposities in vier filialen van de Openbare Bibliotheek Amsterdam (OBA). Ter gelegenheid daarvan is tussen de vestigingen een literaire fietstocht uitgezet, die voert langs plaatsen die een rol spelen in het werk en leven van bekende literaire auteurs, waaronder Simon Vestdijk.

De route is te krijgen in Museum De Noord en in alle vestigingen van de OBA.

Poëzieroute, Leeuwarden

In het kader van de Poëzieroute Leeuwarden is in Leeuwarden een poëzieplateau aangebracht, met daarop het gedicht 'Kwijnende liefde' van Vestdijk (hij bezocht hier de Rijks-HBS). Zie het beeldmateriaal op de Vestdijkbeeldbank.

Poëzie in steen, Wijk bij Duurstede

Ook Wijk bij Duurstede heeft een Poëzieroute, ‘Poëzie in steen’, langs onder meer de hierboven genoemde gevelsteen met het gedicht 'Vereerd doch verbaasd' van Simon Vestdijk.

Fiets- en wandelroute Doorn

In 1997 bracht VVV Doorn het boekje Vestdijk 1898-1998: Fiets- en wandelroute uit, in samenwerking met de Stichting Auteursrechten Simon Vestdijk (44 pagina's).

7. Websites